Ky artikull trajton një incident të tensionuar të ndodhur në Bregun Perëndimor, ku një ekip i BBC-së u përball me një kolon izraelit të sanksionuar. Përplasja nxjerr në pah kompleksitetin e konflikteve në rajon dhe ndikimin e individëve të tillë në komunitetet palestineze.
Përballja e Tensionuar
Pluhuri ngrihej në rrugë dhe mbështillte ajrin e nxehtë të mesditës teksa xhipi i bardhë afrohej. Shoferi ishte vetëm pak minuta larg. Gil Alexander, 72 vjeç, një hebre i devotshëm fetar, i cili përpiqet të mbrojë barinjtë palestinezë nga frikësimi i kolonëve hebrenj, tha: “Mendoj se është Moshe Sharvit.”.
Gjatë vitit të fundit, është dokumentuar puna e tij me barinjtë në luginën veriore të Jordanit, në Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli.
Burri që po afrohej ishte vendosur nën sanksione nga Britania dhe BE-ja vitin e kaluar, pasi ata thanë se ai kishte përdorur “agresion fizik, kishte kërcënuar familjet me armë dhe kishte shkatërruar prona si pjesë e një përpjekjeje të synuar dhe të llogaritur për të zhvendosur komunitetet palestineze”.
Në një rast të raportuar nga kolegët në BBC Eye Investigates vitin e kaluar, një gjyshe palestineze pretendoi se Moshe Sharvit e kishte detyruar të largohej nga shtëpia e familjes së saj në tetor 2023. Ayesha Shtayyeh tha gjithashtu se ai i drejtoi një armë në kokë dhe e kërcënoi se do ta vriste.
Ajo pyeti kur BBC Eye e intervistoi: “Ne kemi qenë këtu për 50 vjet… Çfarë i kam bërë ndonjëherë atij?”.
Ajo tha se problemet e familjes së saj filluan pasi Moshe Sharvit themeloi një të ashtuquajtur ‘postbllok’ – një vendbanim që është i paligjshëm sipas ligjit izraelit dhe ndërkombëtar – duke larguar delet e familjes, duke dëmtuar pronën dhe duke i kërcënuar vazhdimisht. Incidenti i supozuar me armën ishte pika e fundit.
Moshe Sharvit nuk iu përgjigj kërkesave të BBC Eye për një përgjigje ndaj rrëfimit të Ayesha-s.
Prapa në shpatin e malit, burri i akuzuar për këtë dhunë ndaloi makinën e tij dhe na u afrua. Duke pohuar drejt Gil Alexander, ai na pyeti: “A e dini se ai është një djalë shumë i rrezikshëm?”.
Kur përkthyesi ynë i shpjegoi Moshe Sharvit se ne ishim nga BBC, ai tha: “Ah, BBC… dashamirës të mëdhenj të Izraelit…” Ai vazhdoi të na quante njerëz të këqij dhe të rrezikshëm.
Duke iu drejtuar përkthyesit tonë, ai tha: “Pra, a e kuptoni se ata janë njerëzit më të rrezikshëm për Shtetin e Izraelit?”.
Pastaj ai telefonoi policinë, duke u kërkuar atyre të vinin në vendngjarje. Kur nuk po telefononte policinë, ai na filmonte duke e filmuar atë.
Moshe Sharvit dhe Gil Alexander përfaqësojnë vizione krejtësisht të ndryshme për të ardhmen e Izraelit.
Moshe Sharvit beson se i gjithë Bregu Perëndimor – të cilin kolonët dhe qeveria izraelite e quajnë Judea dhe Samaria – iu dha hebrenjve nga Zoti.
Në këtë ai mbështetet nga ministra të lartë në qeveri, duke përfshirë Ministrin e Financave, Bezalel Smotrich, dhe Ministrin e Sigurisë Publike, Itamar Ben-Gvir. Të dy burrat janë kolonë dhe udhëheqës të partive ultranacionaliste të ekstremit të djathtë.
Pretendimet dhe Kundërshtimet
Smotrich ka thënë se Gaza do të “shkatërrohet plotësisht” dhe se populli i saj do të jetë “plotësisht i dëshpëruar, duke kuptuar se nuk ka shpresë dhe asgjë për të kërkuar në Gaza dhe do të kërkojë zhvendosje për të filluar një jetë të re në vende të tjera”.
‘Vendet e tjera’ që ai parashikon janë vende të huaja. Ben-Gvir, i cili është përgjegjës për policinë, ka dënime për nxitje të racizmit dhe mbështetje të një organizate terroriste.
Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, mbështetet në mbështetjen e lëvizjes së ekstremit të djathtë të kolonëve për ta mbajtur qeverinë e tij në pushtet.
Ai kritikoi sanksionet e vendosura ndaj Moshe Sharvit dhe kolonëve të tjerë, duke thënë se qeveria e tij e shikonte këtë veprim “me shumë ashpërsi”. Sanksionet e SHBA kundër Moshe Sharvit u hoqën kur Presidenti Donald Trump erdhi në pushtet.
Gjykata e lartë e OKB-së vendosi vitin e kaluar se pushtimi i territoreve palestineze nga Izraeli është kundër ligjit ndërkombëtar dhe se i gjithë aktiviteti i vendbanimeve është i paligjshëm.
Izraeli e refuzon këtë dhe argumenton se vendbanimet janë të nevojshme për sigurinë, duke përmendur sulmet vdekjeprurëse nga persona të armatosur palestinezë ndaj kolonëve, siç është vrasja e tre personave janarin e kaluar në Bregun Perëndimor.
Vizione të Ndryshme
Zgjerimi i vendbanimeve është anatema për Gil Alexander. Ai e konsideron veten një sionist, por brenda kufijve ekzistues të Izraelit.
Këto janë kufijtë që ekzistonin përpara se të pushtonte Bregun Perëndimor në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, pasi vendet arabe fqinje filluan një sulm të befasishëm.
Ai është pjesë e një rrjeti të quajtur Aktivistët e Luginës së Jordanit – Moshe Sharvit i quan ata “anarkistë” – duke ofruar solidaritet dhe duke punuar për bashkëjetesë paqësore me palestinezët.
Gil Alexander na tha: “Ajo që ata [kolonët] duan të shohin të ndodhë, [është] që do të jetë një zonë plotësisht e lirë nga arabët. Nuk është Moshe. Janë të gjithë njerëzit mbi të që e dërguan këtu. Që do të thotë nga maja”.
Dëshira e Moshe Sharvit për të pasur Luginën e Jordanit të zbrazur nga palestinezët ndahet nga udhëheqësi i këshillit rajonal, një organ i mbështetur nga qeveria, David Elhayani, i cili e ka vizituar kolonin e sanksionuar.
Në zyrën e tij me ajër të kondicionuar rreth 15 km (9 milje) nga vendbanimi i Moshe Sharvit, ai na tha se “nocioni i dhunës së kolonëve është një shpikje e anarkistit, e ekstremit të majtë që synon të dëmtojë imazhin e vendbanimit”.
Sa i përket të ardhmes së palestinezëve, ai ishte i prerë. Ata duhet të shkojnë në Jordaninë fqinje.
“Ky vend duhet të jetë i lirë nga arabët. Është e vetmja mënyrë. Është një interes global. Pse global? Sepse në momentin që nuk do të ketë arabë këtu, do të jetë një komb hebre për hebrenjtë që nuk do të duhet të lëndojnë njëri-tjetrin, nuk do të ketë konflikt, nuk do të ketë asgjë.”
Incidentet dhe Akuzat
Gil Alexander dhe Moshe Sharvit kanë një histori antagonizmi. Gjatë një sherri në tokën e një fermeri palestinez në janar 2023, Moshe Sharvit thotë se Gil Alexander u përpoq t’i merrte armën e zjarrit nga këllëfi i tij.
Ndërsa fliste me përkthyesin tonë, ai nxori një video të incidentit në telefonin e tij.
“Ju mund ta shihni Gil Alexander. E njëjta kapele dhe syze. Jam unë. Këtu e shihni që ai më merr armën.”.
Gil Alexander thotë se ai po vepronte në vetëmbrojtje pasi Moshe Sharvit i kishte marrë shkopin e tij dhe telefonin e mikut të tij dhe e kishte shtyrë me dhunë atë.
Ai thotë se kishte frikë se Moshe Sharvit do të përdorte armën. Si rezultat, Moshe Sharvit mori një urdhër kufizues që e ndalon Gil Alexander të jetë brenda 2.5 km (1.5 milje) nga ferma e tij.
Policia e ka akuzuar Gil Alexander për posedim të paligjshëm të një arme (ajo që ai dyshohet se u përpoq t’ia merrte Moshe Sharvit) dhe sulm. Çështja do të shqyrtohet nga gjykatat izraelite.
Vetë Moshe Sharvit është subjekt i një urdhri kufizues që e ndalon atë të afrohet me një familje palestineze që jeton pranë vendbanimit të tij për gjashtë muaj, që nga marsi i këtij viti.
Gjatë takimit tonë, kolon pretendoi se Gil Alexander kishte shkelur urdhrin e tij kufizues duke na çuar në terren të lartë me pamje nga lugina. Aktivisti i paqes na tha më vonë se ai kishte humbur gabimisht pak më shumë se gjysmë kilometri brenda zonës së urdhrit.
Dhuna dhe Pasojat
Edhe pse vendbanimi i Moshe Sharvit është i paligjshëm, madje edhe sipas ligjit izraelit, ai nuk është hequr.
Organizatat e të drejtave të njeriut dhe dëshmitarë të shumtë okularë dëshmojnë se ushtria dhe policia izraelite shpesh qëndrojnë pranë ndërsa kolonët sulmojnë fshatrat palestineze.
Dhuna është përshkallëzuar ndjeshëm që nga sulmi i Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, në të cilin u vranë rreth 1200 njerëz dhe u rrëmbyen 251, dhe që shkaktoi luftën e Gazës.
Sipas një raporti të lëshuar nga zyra e OKB-së për Çështjet Humanitare, pati 1804 sulme nga kolonët kundër palestinezëve në periudhën janar 2024 deri në mars 2025.
Grupi izraelit për të drejtat e njeriut, Yesh Din (Ka Ligj), raportoi se vetëm 3% e ankesave të bëra kundër kolonëve rezultuan në një dënim. Në gjashtë ditë muajin e kaluar – nga 22 deri më 28 prill – OKB-ja regjistroi 14 incidente që përfshinin kolonët që lanë 36 palestinezë të plagosur.
Përfundim
Në atmosferën e tensionuar në shpatin e malit, dhe duke dashur të shmangim çdo përshkallëzim, vendosëm të largohemi.
Ndërsa po largoheshim, Moshe Sharvit shkoi te xhipi i tij dhe u nis përpara nesh, duke ndaluar aty ku rruga zbriste malin. Rruga jonë e daljes ishte e bllokuar. Nuk kishte askush që mund t’i drejtoheshim përveç burrit që na pengonte të largoheshim.
Përsëri, ai telefonoi policinë duke u kërkuar atyre të vinin. Gil Alexander telefonoi policinë dhe avokatin e tij. Ekipi ynë ishte i shqetësuar se do të vinin më shumë kolonë.
Pastaj ndodhi diçka befasuese. Unë i sugjerova Moshe Sharvit që ai duhet të pranonte të intervistohej. Pas një pauze të shkurtër, ai tha: “Sillni kamerën.”
Ajo që pasoi ishte më pak një intervistë, sesa një sërë deklaratash. Ai po bënte punën e Zotit, tha ai.
Pse barinjtë vendas beduinë thanë se kishin shumë frikë prej tij? Pyeta unë.
“Jo, kjo është një gënjeshtër. Ata po tregojnë histori në mënyrë që bota të mendojë se jemi të çmendur. Nuk është e vërtetë. Janë të gjitha gënjeshtra që janë ndërtuar mbi gënjeshtrat e dhjetëra viteve gënjeshtra…”, tha ai.
“Arabët, që nga formimi i vendit dhe më parë – të gjitha 77 vitet e kaluara janë preokupuar me dëmtimin e popullit të Izraelit, dëmtimin e tokës së Izraelit dhe shkaktimin e kombit të Izraelit të jetë i mjerueshëm dhe i keqardhur. Por ata nuk e kuptojnë se sa më shumë përpiqen, Luani do të zgjohet nga gjumi dhe brenda një dite do ta përfundojmë këtë histori.”
Ai e përsëriti analogjinë e Luanit më vonë në intervistë duke thënë, në ato që tingëllonin si fjalë ogurzeza, se palestinezët po “e shtynin luanin aq shumë në cep saqë nuk do të mbetej asnjë zgjidhje tjetër veçse ta përfundojmë këtë histori”.
“7 tetori ishte i vogël. Një ditë do të jetë i madh.”
Sa i përket bashkëjetesës paqësore siç e mbështet Gil Alexander, ai tha se “nuk ka një gjë të tillë si paqe me armiqtë që përpiqen të të shkatërrojnë”.
Vëllai i Moshe Sharvit, Harel, u vra duke luftuar në Gaza në dhjetor 2023.
Bota e tij është kullota, kodrat e gurta të Luginës së Jordanit, delet dhe gjedhët e tij, bujtina që ai ka hapur.
Ai prodhoi një video të shkëlqyeshme, të mbushur me një pistë mbështetëse të muzikës amerikane country, për të promovuar sipërmarrjen e tij.
Ai foli me përbuzje për sanksionet britanike kundër tij. Ato ishin një lloj i ri antisemitizmi, pretendoi ai.
“Në momentin që dikush përpiqet të më lëndojë, unë bëhem më i fortë. Shpirti im… Unë marr energji, shpirti im vazhdon misionin e tij, unë vazhdoj të ec përpara dhe të mbjell rrënjë thellë në tokën e Izraelit. Nuk më shqetëson as Britania, as Amerika dhe askush.”
Pastaj ai u largua. Ne ishim të lirë të vazhdonim. Më vonë, ndërsa po hanim drekë në një kafene rreth 15 km (nëntë milje) larg, u shfaq një polic, duke kërkuar Gil Alexander.
Ai shkoi me oficerin e policisë për t’u marrë në pyetje. Pas rreth një ore u kthye, duke na thënë se i ishte urdhëruar të mos hynte në Luginën e Jordanit për dy javë. Ai planifikon të paraqesë ankesën e tij kundër Moshe Sharvit për incidentin.
Shkuam në shtëpinë e Gil Alexander në një kibuc brenda Izraelit që ka pamje nga Lugina. Persona të armatosur nga qyteti palestinez i Jenin qëlluan mbi kibucin dy vjet më parë.
Gil Alexander nuk është pacifist. Nëse sulmohet nga Hamasi apo ndonjë grup tjetër, ai do të mbrojë veten.
Ai tha: “Një djalë i miqve tanë, dy muaj më parë u vra këtu nga një terrorist. Ai ishte ushtar në rezervë, 46 vjeç me gjashtë fëmijë. Ai u ofrua vullnetar për rezervën për të më mbrojtur mua.”
“Nëse ushtria nuk do të ishte atje, ata do të kishin ardhur këtu. Ai u vra duke më mbrojtur mua. Dhe sot ai është varrosur pranë dy djemve të mi.”
Por Gil Alexander dukej i lodhur ndërsa u ulëm duke pirë çaj mes luleve të kuqe të ndezura të kopshtit të tij të kultivuar mirë dhe flamujve të verdhë që valëviten që simbolizojnë pengjet e Izraelit të mbajtur në Gaza.
Ai foli për një nip të dashur të vrarë duke luftuar në Liban në një luftë të mëparshme.
A nuk mendonte ai, pyeta unë, në moshën 72-vjeçare, të tërhiqej nga lufta dhe të shijonte kopshtin e tij? Ai qeshi.
Nuk kishte asnjë shans për këtë. Pasi dy nga djemtë e tij i morën jetën vetes – njëri ishte në ushtri, tjetri ishte gati të hynte në ushtri – ai kishte gjetur një qëllim duke punuar për atë që ai e quan idealet “humanitare” të Judaizmit.
“Pas tragjedive të djemve të mi, nëse nuk gjej kuptim në jetë, do të çmendem… Dhe gjërat që bëj, janë gjëra në të cilat besoj. Dhe këto janë gjëra që mora edhe nga babai im që ishte në ilegalen franceze gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe luftoi për çlirimin francez, por ishte kundër çdo lloj pushtimi dhe tha: ‘Pushtimi është Pushtim.'”.
Dy ditë pas takimit tonë me Moshe Sharvit, një aktiviste e vetmuar e paqes e filmoi atë duke trokitur në xhamin e makinës së saj dhe duke tundur automjetin.
Gruaja është qartësisht e frikësuar nga frikësimi. Moshe Sharvit sillet sikur nuk ka asgjë për t’u frikësuar.
