Ky artikull trajton situatën e vështirë humanitare në Sudan, ku konflikti i vazhdueshëm ka detyruar qindra mijëra njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre dhe të kërkojnë strehim në kampe të improvizuara. Sulmet e fundit ndaj këtyre kampeve kanë përkeqësuar edhe më tej situatën, duke i lënë civilët të pambrojtur dhe në nevojë të madhe.
Kriza Humanitare në Sudan
Rreth 700,000 banorët e kampit Zamzam në Sudan ishin tashmë ndër njerëzit më të varfër në botë kur u sulmuan nga luftëtarët paraushtarakë javën e kaluar. Dy dekada konflikti në rajonin e Darfurit, i cili u intensifikua pasi shpërtheu lufta civile në të gjithë Sudanin dy vjet më parë, kishin bërë që ata të largoheshin tashmë nga shtëpitë e tyre për të gjetur siguri dhe strehim.
Ata gradualisht filluan të rindërtojnë jetën e tyre në Zamzam, kampi më i madh i Sudanit për personat e zhvendosur brenda vendit. Por çdo ndjenjë stabiliteti u përmbys kur kampi u shkatërrua nga një sulm intensiv tokësor dhe ajror.
Zamzam u sulmua nga Forcat e Mbështetjes së Shpejtë (RSF) paraushtarake, të cilat janë përpjekur të pushtojnë qytetin aty pranë El-Fasher nga rivalët e saj, ushtria sudaneze. RSF ka mohuar raportet për mizori në Zamzam, por konfirmoi se e kishte marrë kampin.
Si rezultat i sulmit, Zamzam është “shkatërruar plotësisht”, tha Ministri i Shëndetësisë i Darfurit Verior, Ibrahim Khater. “Askush nuk është atje,” tha ai.
Ndër mijëra të tjerë që ikën nga Zamzam ishte 28-vjeçarja Fathiya Mohammed, e cila kishte qenë në kamp për tre muaj. Ajo eci zbathur për katër ditë para se të arrinte në qytetin e Tawila. “Po mbaja një fëmijë në shpinë, një tjetër në krahë dhe bagazhe mbi kokë,” tha ajo.
Dëshmi nga terreni
Rrëfimi i Fathiya Mohammed
Fathiya Mohammed, një 28-vjeçare, rrëfen përjetimet e saj traumatike gjatë arratisjes nga kampi Zamzam. Ajo tregon se si u detyrua të ecte zbathur për katër ditë, duke mbajtur fëmijët dhe bagazhet, ndërsa burri i saj humbi gjatë kaosit të sulmit. Familja u sulmua nga hajdutët gjatë rrugës, dhe ajo thekson vështirësitë e mëdha si lodhja, uria dhe etja që duhej të përballonin.
Ajo humbi burrin e saj gjatë kaosit të sulmit dhe ende nuk e di se ku është. Familja u sulmua nga hajdutët në udhëtimin për në Tawila, tha zonja Mohammed, dhe ata duruan rraskapitje, uri dhe etje.
Historitë e të mbijetuarve të tjerë
Saadiya Adam u largua nga kampi me fëmijët e saj dy dhe pesë vjeç pasi shtëpia e saj e improvizuar u shkatërrua. “Ata ma dogjën shtëpinë në Zamzam dhe më dogjën delet,” tha zonja Adam, e cila kishte jetuar në Zamzam për dy muaj. “Gjithçka që zotëroja u dogj. Nuk më ka mbetur asgjë.”
Hussein Khamis u qëllua në këmbë gjatë sulmit. “Pasi u plagosa, nuk kishte njeri që të më mbante,” tha ai. Z. Khamis arriti të shkojë në një spital aty pranë pavarësisht nga lëndimi i tij, por ai “nuk gjeti askënd, të gjithë kishin ikur”. Përfundimisht ai arriti të merrte një udhëtim në Tawila. Ashtu si zonja Mohammed, ai thotë se u grabit gjatë rrugës.
Situata në Tawila
Organizata mjekësore “Mjekët Pa Kufij” (MSF) raporton se dhjetëra mijëra njerëz kanë ikur nga Zamzam drejt Tawila që nga sulmi. Këto ardhje të reja kanë vënë nën presion të madh strukturat e ndihmës. MSF thekson se spitali i tyre në Tawila ka trajtuar mbi 20,000 persona në vetëm dy ditë. Shumë prej tyre kanë plagë nga armët e zjarrit. Sipas infermieres kryesore Tiphaine Salmon, plagosjet nga armët e zjarrit janë bërë diçka e zakonshme, madje edhe tek fëmijët e vegjël.
Këto ardhje përballen me ambiente të mbingarkuara – MSF tha se gjatë dy ditëve, më shumë se 20,000 njerëz kanë kërkuar trajtim në spitalin që drejton në Tawila.
“Ne shohim shumë njerëz të plagosur nga plumbat, po bëhet rutinë,” tha infermierja kryesore Tiphaine Salmon. “Dje ishte një foshnjë shtatë muajshe që vetëm shikonte dhe nuk mund të qante më – ajo kishte lëndime nga plumbat nën mjekër dhe në shpatull.”
Konteksti i konfliktit
Rëndësia strategjike e Zamzam
Zamzam u krijua në vitin 2004 për të strehuar personat e zhvendosur brenda vendit që iknin nga dhuna etnike në Darfur. Kapja e tij do të ishte strategjikisht e rëndësishme për RSF, e cila muajin e kaluar humbi kontrollin e kryeqytetit të Sudanit, Khartoum.
RSF mbetet në kontroll të pjesës më të madhe të Sudanit perëndimor, duke përfshirë pjesën më të madhe të Darfurit. Këtë javë grupi njoftoi planet për të nisur një qeveri paralele në pjesët e Sudanit në kontroll, duke rritur frikën se Sudani mund të ndahet përfundimisht në dy.
Thirrje për paqe
E sigurt, të paktën për tani, znj. Mohammed reflektoi mbi humbjen e madhe që kjo luftë u ka shkaktuar atyre si ajo. “Ne duam që lufta të ndalet,” tha ajo. “Paqja është gjëja më e rëndësishme.”
Në fund, pavarësisht vuajtjeve të panumërta, shpresa për paqe mbetet e gjallë. Fathiya Mohammed dhe të tjerët si ajo thërrasin për ndalimin e luftës dhe rivendosjen e paqes, duke e parë atë si nevojën më themelore për të rindërtuar jetën dhe komunitetin e tyre.
