Marrëdhëniet mes Shteteve të Bashkuara dhe Kanadasë kanë qenë historikisht të ngushta, por kohët e fundit, disa zhvillime kanë ngritur pikëpyetje rreth qëllimeve të vërteta të SHBA-së ndaj fqinjit të saj verior. Nga mosmarrëveshjet kufitare te interesat për burimet natyrore, tensionet janë në rritje. Ky artikull shqyrton se çfarë mund të fshihet pas retorikës dhe veprimeve të fundit të Presidentit Trump ndaj Kanadasë.
Ishulli Machias Seal dhe “Zona Gri”
Ishulli Machias Seal, një pikë e vogël në hartat e Amerikës së Veriut, është vendi i një mosmarrëveshjeje të pazakontë midis Kanadasë dhe Shteteve të Bashkuara. Ky ishull i pabanuar, i mbuluar shpesh nga mjegulla, ndodhet në një zonë të njohur si “Zona Gri”, një zonë ku të dy vendet kanë pretendime territoriale. Mosmarrëveshja ka të bëjë kryesisht me të drejtën e peshkimit të karavidheve, një burim i çmuar ekonomik për të dy vendet.
John Drouin, një peshkatar amerikan karavidhesh me 30 vjet përvojë në Zonën Gri, përshkruan garën e ethshme midis peshkatarëve kanadezë dhe amerikanë për të vendosur kurthet e karavidheve në fillim të sezonit të peshkimit. Ai thekson se kjo garë ka shkaktuar edhe incidente të dhunshme, ku peshkatarët kanë pësuar lëndime të rënda.
Mosmarrëveshja e Lashtë
Zona Gri, që përfshin 277 milje katrore det rreth Ishullit Machias Seal, ka qenë objekt mosmarrëveshjesh që nga fundi i viteve 1700. Në vitin 1984, një vendim i gjykatës ndërkombëtare u dha të dy vendeve të drejtën e peshkimit në këtë zonë. Pavarësisht kësaj, tensionet kanë vazhduar, duke e bërë këtë zonë një pikë të izoluar mosmarrëveshjesh në marrëdhëniet midis SHBA-së dhe Kanadasë.
Me rikthimin e Presidentit Trump në Shtëpinë e Bardhë, tarifat e larta ndaj importeve kanadeze dhe retorika për ta bërë Kanadanë shtetin e 51-të të SHBA-së, kanë shkaktuar një seri pikash të reja konflikti. Në këtë kontekst, lind pyetja: çfarë kërkon me të vërtetë Trump nga Kanadaja?
Lufta për Karavidhet
Cutler, Maine, qyteti më i afërt amerikan me Zonën Gri, është një komunitet i vogël që varet kryesisht nga peshkimi i karavidheve. Për peshkatarët e Cutler, limboja ndërkombëtare e Zonës Gri është një realitet i përditshëm.
Gjatë sezonit të karavidheve, Zona Gri mbushet me anije dhe boja që shënojnë vendndodhjen e kurtheve të tyre. Kur ujërat bëhen të mbushura dhe jetesa është në rrezik, situata mund të tensionohet.
Peshkatarët amerikanë akuzojnë kanadezët se operojnë me rregulla më tolerante që u lejojnë të kapin karavidhe më të mëdha. Nga ana tjetër, kanadezët kundërshtojnë se amerikanët kanë kufij më të lartë kapjeje dhe peshkojnë fshehurazi në ujërat e tyre territoriale.
Sindikata që përfaqëson zyrtarët kufitarë kanadezë ka raportuar se zyrtarët amerikanë janë përgjigjur me kërcënime të dhunës ndaj përpjekjeve të tyre për zbatim të ligjit, dhe disa zyrtarë kanë refuzuar të punojnë në Zonën Gri.
Një Seri Mosmarrëveshjesh Kufitare
Gjatë presidencës së parë të Trump, mosmarrëveshjet në Zonën Gri nuk dukeshin se ndikonin shumë në marrëdhëniet e përgjithshme midis SHBA-së dhe Kanadasë. Por retorika e tij ka ndryshuar ndjeshëm që atëherë.
Kohët e fundit, Trump e ka quajtur vazhdimisht Kanadanë “shtetin e 51-të” të SHBA-së, dhe Shtëpia e Bardhë ka shprehur gatishmërinë për të hapur fusha të reja mosmarrëveshjesh përgjatë kufirit SHBA-Kanada.
Në shtator, presidenti sugjeroi që uji kanadez në Kolumbinë Britanike mund të kanalizohej në Kaliforninë e thatë. Më tej në lindje, Liqenet e Mëdha mund të bëhen një tjetër vend konflikti të mundshëm, pasi zyrtarët amerikanë u thanë homologëve kanadezë se po shqyrtojnë tërheqjen nga traktatet mbi rregullimin e tyre të koordinuar mjedisor.
Një bibliotekë, e ndërtuar qëllimisht për të kaluar kufirin Vermont-Quebec si simbol i bashkëpunimit midis Kanadasë dhe SHBA-së, është bërë gjithashtu një pikë konflikti. Amerika ka ndryshuar rregullat, duke kërkuar që kanadezët të kalojnë kontrollin e imigracionit para se të kenë akses në ndërtesë, me pretendimin se kjo është një përgjigje ndaj trafikimit të drogës.
Lufta për Burimet Natyrore
Burimet natyrore janë një tjetër burim mosmarrëveshjesh. Kanadaja ka rezerva të mëdha të metaleve të rralla, arit, naftës, qymyrit dhe lëndës drusore – lloji i pasurisë natyrore që Trump e ka vlerësuar prej kohësh.
Një gazetar kanadez thekson se Trump e pëlqen idenë e të qenit personi që sjell një masë të madhe tokësore. Ai gjithashtu mund të dëshirojë Arktikun, i cili do të bëhet shumë më i vlefshëm në vitet në vijim.
Sipas Trump, edhe vetë kufiri SHBA-Kanada është i dyshimtë. Ai ka thënë se nëse shikoni një hartë, ata vizatuan një vijë artificiale përmes saj midis Kanadasë dhe SHBA-së. Dikush e bëri këtë shumë kohë më parë dhe nuk ka kuptim.
Një Plan apo një Kapricio?
Disa ekspertë shohin një model në planet e Trumpit për Kanadanë, Grenlandën dhe Kanalin e Panamasë – një model që pasqyron një ndryshim dramatik në mënyrën se si SHBA-ja e sheh veten në botë.
Sipas profesorëve të marrëdhënieve ndërkombëtare, nëse administrata aktuale e Trump mendon se dominimi amerikan në botë nuk është më i mundur ose i dëshiruar, SHBA-ja mund të tërhiqet nga konfliktet e largëta dhe angazhimet evropiane. Në vend të kësaj, SHBA-ja do të prioritizonte “bërthamën e saj territoriale”, duke krijuar një fortesë kontinentale, të izoluar në të dy anët nga oqeanet Paqësor dhe Atlantik.
Besimi i Thyer
Dëmi diplomatik që po shkaktohet do të jetë i vështirë të zhbëhet, dhe mundësia e pasojave të paparashikuara është e lartë.
Kanadezët tashmë kanë bojkotuar produktet amerikane dhe kanë anuluar udhëtimet e dimrit në jug, gjë që ka pasur ndikim në komunitetet turistike në Florida.
Kryeministri kanadez ka deklaruar se marrëdhëniet e vjetra që kishin me Shtetet e Bashkuara, të bazuara në thellimin e integrimit të ekonomive të tyre dhe bashkëpunimin e ngushtë të sigurisë dhe ushtrisë, kanë përfunduar. Ai thekson se do të kundërshtojë çdo përpjekje për të dobësuar Kanadanë, për ta rraskapitur, për ta thyer, në mënyrë që Amerika të mund ta zotërojë atë.
E gjithë kjo duket si histori e librave të vjetër, ku Zona Gri ishte një çudi diplomatike – një përjashtim nga një normë paqësore në botën moderne të demokracive të zhvilluara dhe të integruara. Por ajo qetësi tani është thyer, dhe askush nuk është i sigurt se ku do t’i çojnë këto ujëra të trazuara të dy vendet.
